Kontrola działalności gospodarczej – kto ma prawo skontrolować Twoją firmę?

Zarówno niewielkie działalności gospodarcze, jak i duże przedsiębiorstwa mogą zostać skontrolowane przez konkretne instytucje państwowe. Kto i kiedy ma prawo dokonać takiej kontroli? Wyjaśniamy w poniższym artykule.

Jakie urzędy mają prawo skontrolować przedsiębiorcę?

Każdy przedsiębiorca, w zależności od rodzaju prowadzonej działalności, może zostać sprawdzony przez różne organy państwowe. Celem kontroli jest potwierdzenie, czy działa on zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami. Prawo do kontroli mają: Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Państwowa Inspekcja Pracy, Urząd Skarbowy oraz KRUS. Ponadto kontroli dokonać mogą również Państwowa Inspekcja Sanitarna (Sanepid), Urząd Celno-Skarbowy, Inspekcja Handlowa, Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON), Urząd Ochrony Danych Osobowych i Państwowa Straż Pożarna. W konkretnych przypadkach skontrolować przedsiębiorcę mogą także Inspekcja Ochrony Środowiska, Straż Graniczna, Inspekcja Handlowa, Główny Inspektorat Weterynarii, a także Organ prowadzący rejestr działalności regulowanej oraz Organ udzielający koncesji. Kontrola działalności gospodarczej może być przeprowadzana na zasadach ogólnych lub wedle szczegółowych przepisów określonych m.in. w Prawie przedsiębiorców czy Ordynacji podatkowej.

Kontrola z ZUS

Inspektorzy z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych mają prawo sprawdzić płatnika składek w zakresie prawidłowego i rzetelnego wywiązywania się przez niego z nałożonych obowiązków oraz zadań. Mogą skontrolować m.in. to, czy płatnik we właściwy sposób obliczył wysokość świadczeń z ubezpieczeń społecznych, zgłosił do ubezpieczenia w wymaganym terminie uprawnione do tego osoby, udokumentował prawo do świadczeń, a także czy te świadczenia wypłacił. Ponadto kontrola z ZUS ma również na celu sprawdzenie, czy płatnik bezbłędnie oraz w wymaganym terminie opracował wnioski o renty lub emerytury, jak również czy zgłosił odpowiednie informacje do celów ubezpieczeniowych.

Kontrola Urzędu Skarbowego

Co do zasady, skarbówka ma obowiązek zawiadomienia przedsiębiorcy o planowanej kontroli przynajmniej 7 dni wcześniej. Kontrola w firmie powinna zostać przeprowadzona w czasie maksymalnie 30 dni od daty powiadomienia. Co ważne, w sytuacjach uzasadnionych, kontrola Urzędu Skarbowego może nastąpić bez wcześniejszych zawiadomień.

Celem kontroli skarbówki jest określenie, czy firma wywiązuje się w pełni z konkretnych obowiązków nałożonych przez prawo podatkowe. Inspektorzy sprawdzają więc m.in. czy przedsiębiorca prawidłowo prowadzi ewidencję i dokumentację księgową, nalicza oraz opłaca podatek dochodowy, a także czy właściwie oblicza wysokość zwrotu albo zapłaty VAT-u. Ponadto niezapowiedziana podatkowa kontrola w firmie może być wszczęta w przypadku popełnienia przez przedsiębiorcę przestępstwa, a także gdy dotyczy ona działalności niezgłoszonej do opodatkowania.

Kontrola Urzędu Celno-Skarbowego

Celem kontroli celno-skarbowych jest przede wszystkim minimalizacja wykroczeń, likwidacja przestępczości ekonomicznej, a także szarej strefy. Funkcjonariusze mają za zadanie wykrywać oraz zwalczać oszustwa celne, podatkowe, wyłudzenia VAT i inne nieprawidłowości skutkujące niższymi przychodami w budżecie państwa. Podczas kontroli sprawdzane jest m.in. przestrzeganie prawa celnego, podatkowego oraz przepisów dotyczących wywozu i przewozu towarów między obszarem celnym UE a krajami spoza Wspólnoty. Organ ten zajmuje się też przestrzeganiem przepisów prawa dewizowego, zasad regulujących prowadzenie gier hazardowych, a także warunków działalności kantorów.

Kontrola PIP

W przypadku kontroli przeprowadzanej przez Państwową Inspekcję Pracy, inspektorzy mają prawo sprawdzić m.in. legalność zatrudnienia pracowników, przestrzeganie przepisów w zakresie czasu pracy, minimalnej stawki godzinowej, urlopów, zatrudniania osób niepełnosprawnych i młodocianych czy też pracowniczych uprawnień związanych z kwestiami rodzicielstwa. Ponadto mają oni możliwość skontrolowania przestrzegania przepisów oraz zasad BHP, związanych z wynagrodzeniem za pracę czy też innych dotyczących stosunku pracy.